صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
مطالعات قرآن و حدیث
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 13 (1398)
دوره دوره 12 (1397)
دوره دوره 11 (1396)
دوره دوره 10 (1395)
دوره دوره 9 (1394)
دوره دوره 8 (1393)
دوره دوره 7 (1392)
دوره دوره 6 (1391)
دوره دوره 5 (1390)
دوره دوره 4 (1389)
دوره دوره 3 (1388)
دوره دوره 2 (1387)
دوره دوره 1 (1386)
نیازی, شهریار, شجاعی, طاهره سادات. (1398). معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم. مطالعات قرآن و حدیث, 12(2), 263-288.
شهریار نیازی; طاهره سادات شجاعی. "معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم". مطالعات قرآن و حدیث, 12, 2, 1398, 263-288.
نیازی, شهریار, شجاعی, طاهره سادات. (1398). 'معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم', مطالعات قرآن و حدیث, 12(2), pp. 263-288.
نیازی, شهریار, شجاعی, طاهره سادات. معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم. مطالعات قرآن و حدیث, 1398; 12(2): 263-288.

معناشناسی واژگان نظام خویشاوندی در قرآن کریم

مقاله 12، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24، بهار و تابستان 1398، صفحه 263-288  XML اصل مقاله (462 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
نویسندگان
شهریار نیازی1؛ طاهره سادات شجاعی 2
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، ایران.
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، ایران
تاریخ دریافت: 29 آذر 1397،  تاریخ بازنگری: 19 اسفند 1397،  تاریخ پذیرش: 31 اردیبهشت 1398 
چکیده
مطالعه معناشناختی مفردات قرآن کریم که به نحو هوشمندانه ‌و حکیمانه‌ای در آیات ‌و سور جای گرفته‌اند، دستیابی به شبکه‌ای منسجم از معانی ‌و مفاهیم عمیق این کتاب آسمانی را تسهیل می‌نماید. در بین مفردات قرآن مجید، تعدادی از واژگان در ظاهر مترادف ‌و هم‌معنا می‌باشند، حال‌آنکه با تدقیق معنائی واژگان، تفاوت‌های ظریف بین کلمات ظاهر می‌گردند. هدف این پژوهش، تبیین تفاوت‌های معنائی دو واژه «الأمّ» و «الوالدة» می‌باشد. این امر پس از بررسی معجمی و تفسیری کلمه‌ها، با روش مطالعه روابط مفهومی واژه و تجزیه آن به مؤلفه‌های معنائی صورت گرفته است. این تحقیق سعی دارد تا با تحقیق اکتشافی در قرآن ‌و در چارچوب معناشناسی ساختارگرا، تفاوت این دو واژه ‌و چگونگی کاربرد آن‌ها را به لحاظ معنائی در عبارات ‌و آیات قرآنی بررسی کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که روش‌های معنی‌شناسی می‌تواند دقت معنایی را در واژگان بالا ببرد، چنانکه از مقایسه حضور این دو واژه در قرآن کریم ملاحظه می‌شود که هر دو کلمه در 6 مورد از 8 مؤلفه معنائی با هم اشتراک، و در 2 مورد تفاوت دارند. بررسی بیشتر این مقاله به این نکته انجامید که دو واژه مورد بحث دارای خصوصیت «زمان‌مندی» می‌باشند؛ به این معنی که کلمه «الوالدة» به دوره زمانی خاصی از مراحل زندگی «الأمّ» اطلاق می‌گردد. این ویژگی را در غالب واژه‌های مجموعه نظام خویشاوندی نیز می‌توان ملاحظه کرد.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم؛ الأمّ؛ الوالدة؛ معناشناسی ساختگرا؛ ترادف؛ مؤلفه معنائی؛ زمان‌مندی؛ اعجاز
موضوعات
تفسیر قرآن کریم؛ علوم قرآنی؛ مطالعات میان رشته ای
عنوان مقاله [English]
Semantics of Kinship Vocabulary in the Holy Quran
نویسندگان [English]
Shahriyar Niazi1؛ Tahereh Sadat Shojaei2
1Associate Professor of Arabic Language and Literature in University of Tehran, Iran.
2Ph.D. student of Arabic Language and Literature in University of Tehran, Iran.
چکیده [English]
The semantic study of the Quran's words which have been intelligently and wisely embedded in the ayat and surahs, facilitates gaining access to a cohesive network of deep meanings and concepts in this divine book. Among the holy Quran's words, some seem to be synonymous, while with a careful semantic examination, their subtle differences become evident. This research attempts to account for this semantic precision, trying to investigate the difference between 'al'umu' and 'alwalida' and how they are used in the Quranic phrases and ayat with a survey into the Qur'an and based on structural semantics. The findings of the research show that these two words are characterized by 'temporality'; the word 'alwalida' is on the axis of time and refers to a specific period of time in 'al'ulmu' stages of life. This feature can be seen and studied in most of kinship terms.
کلیدواژه‌ها [English]
The Holy Quran, al'ummu, alwalida, structural semantics, synonymy, semantic component, temporality, miracle
مراجع

قرآن کریم.

امینی، فریده؛ فتاحی زاده، فتحیه؛ افراشی، آزیتا (1397ش)، «مفهوم‌سازی اعمال نیک در قرآن کریم با رویکردی شناختی»، پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، سال7، شماره1.

حسینی، اعظم السادات؛ مطیع، مهدی(1392ش)، «پیشنهاد الگویی بر متناسب سازی روش‌های معناشناسی در مطالعات قرآنی»، کاوشی در پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن کریم، سال2، شماره1.

راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.

صفوی، کوروش، (1391ش)، نوشته‌های پراکنده دفتر اول معنی‌شناسی، تهران: نشر علمی.

صفوی، کوروش، (1392ش)، «کدام معنی؟»، مجله پژوهشی علم زبان، سال1، شماره1.

طوسى، محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

عسکرى، حسن بن عبدالله، (1400ق)، الفروق فی اللغة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.

فراهیدى، خلیل بن احمد، (1409ق)، کتاب العین، قم:، هجرت.

کریمی دوستان، غلامحسین؛ آزادفر، رؤیا، (۱۳۹۲ش)، فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی، تهران: باور عدالت.

گیررتس، دیرک، (1393ش)، نظریه‌های معنی‌شناسی واژگانی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر علمی.

لاینز، جان، (1391ش)، درآمدی بر معناشناسی زبان، ترجمه حسین واله، تهران: نشر علمی.

محمد داود، محمد، (2008م)، معجم الفروق الدلالیة فی القرآن الکریم، القاهرة: دارغریب للطباعة والنشر والتوزیع.

مختارعمر، احمد، (1421ق)، دراسات لغویة فی القرآن الکریم وقراءاته، القاهرة: عالم الکتب.

مختارعمر، احمد، (1430ق)، علم الدلالة، قاهره: عالم الکتب.

مصطفوى، حسن، (1430ق)، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.‏

مقاتل بن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

نسفى، عبدالله بن احمد، (1416ق)، مدارک التنزیل و حقایق التأویل، بیروت: دار النفائس.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 200
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 140