روش‌های نقد و ارزیابی شبهات واقعه غدیر در کتاب الغدیر

حاجی عسگری, زهرا; رضی بهابادی, بی بی سادات; فتاحی زاده, فتحیه; معتمد لنگرودی, فرشته

روش‌های نقد و ارزیابی شبهات واقعه غدیر در کتاب الغدیر

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

² دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

³ استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

⁴ دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

چکیده

اهمیّت موضوع ولایت امام علی(ع) به‌عنوان جانشین پیامبر اکرم(ص)، اندیشمندان اسلامی را با توانمندیها و بضاعتهای مختلف علمی بر آن داشته تا به این موضوع اهتمام ویژه داشته باشند. کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب» نگاشته علامه امینی در قرن چهاردهم یکی از مهم‌ترین و مبسوطترین کتابها در این زمینه است. یکی از جهات اهمیّت این اثر پاسخگویی به شبهاتی است که در زمینه غدیر و فضائل امام علی(ع) مطرح شده است. محور این پژوهش تبیین روششناسانه کتاب الغدیر در پاسخگویی به شبهات غدیر و فضائل امام علی(ع) میباشد. استناد به آراء علمای اهل سنت، تبیین تناقض در گفتار مخالفان، استناد به احادیث، ابطال اجماع مورد ادعای شبههکنندگان، بهرهگیری از شیوههای نقضی و حلّی، استناد به قواعد بلاغت و آیات قرآن کریم از مهم‌ترین مؤلفههایی است که در این زمینه مورد اهتمام علامه امینی قرار گرفته است. تمرکز بر آیات قرآنی و احادیث نبوی موجب شده تا کتاب الغدیر در زمینه پاسخگویی به شبهات، از اعتبار علمی ویژه‌ای نزد اندیشمندان فریقین برخوردار باشد، ضمن آنکه بهره‌گیری از روش‌های فقه الحدیثی در پاسخگویی به شبهات بر غنای علمی این اثر افزوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Methods of Critics and Analyzing Alameh Amini's Responses to the Shobahats of Ghadir Khumm in Al-Ghadir

نویسندگان [English]

Zahra Haji Asgari ¹
Bibi Sadat Razi Bahabadi ²
Fathieh Fatahizadeh ³
Fereshte Motamad Langrodi ⁴

¹ MA Student in Department of Quran and Hadith Sciences, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

² Associate professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

³ Professor in Department of Quran and Hadith Sciences, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

⁴ Ph.D. Student in Quranic Sciences and Hadith, University of Al-Zahra, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The succession of the Islam prophet (S) has been a significant issue that led to carry out various studies by Muslim scholars. On the other hand, the book of Al-Ghadir fi Al-Kitab Al-Sunnah wa Al- adab (The Ghadir in the Book, the Sunnah and Literature) compiled in the fourteenth century AH by Alameh Amini is one of the leading books in this issue. The importance of this book is for its responses to the shobahats (doubts and questions) of the event of Ghadir Khumm and virtues of Imam Ali (A) as the immediate legitimate successor of the prophet. In responding to the questions Alameh Amini took advantage various methods namely, discussing the Sunni scholars speeches and documents, addressing the contradictions between the speeches of the opponents of Ghadir Khumm, attributing to the Hadiths and Holy Quran, Showing the invalidation of Ijma (agreement) among scholars of the time who raised questions and doubts against the event, and other various methods of answering the questions on the issue. Focusing on Holy Quran verses and the prophet's speeches make the book as one of the most valid sources of responding to the shobahats of the event of Ghadir Khumm. Furthermore, Alame Amini, in responding to the shobahat, availed himself of various methods of the science of Fiqhul-Hadith that increased the validation and richness of his book content.

کلیدواژه‌ها [English]

Alameh Amini
Al-Ghadir
Imam Ali (A)
Mula
Shobahats of the event of Ghadir Khum

مراجع

قرآن کریم.

آلوسی، محمود، (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، بیروت: دار الکتب العلمیه.

آلوسی، حمیدالدین عبدالحمید، (بیتا)، نثر اللئالی علی نظم الأمالی، بیجا: بینا.

ابن اثیر، مبارک بن محمد، (1367ش)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، محمود محمد طناحى، و طاهر احمد زاوى، چاپ چهارم، قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏.

ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، (بیتا)، منهاج السنه النبویه فی نقض کلام الشیعه و القدریه، بیجا: بینا.

ابن جوزی، سبط، (1433ق)، تذکره الخواص من الأمه بذکر خصائص الأئمه، قم: المجمع العالمی لأهل البیت(ع).

ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی، (1415ق)، الإصابه فی تمییز الصحابه، الطبعه الأولی، بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد، (بیتا)، الصواعق المحرقه فی الرد علی أهل البدع و الزندقه و بهامشها رساله(تطهیر الجنان و اللسان)، نجف: مکتبه الهدی.

ابن حزم اندلسی، أبی محمد علی بن أحمد، (1422ق)، الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، تحقیق: یوسف البقاعی، الطبعه الأولی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن، (1404ق)، علوم الحدیث، دمشق: دارالفکر.

ابن کثیر دمشقی، أبی الفداء الحافظ، (1428ق)، البدایه و النهایه، تحقیق: عادل احمد معوّض، عبدالله سیّد عبدالمنعم، محمد احمد برکات و آخرین، الطبعه الأولی، بیروت: مرکز الشرق الأوسط الثقافی.

ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، محقق: محمد حسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن ماجه، حافظ ابی عبدالله محمد بن یزید، (بیتا)، سنن ابن ماجه، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بی‌جا: دار احیا الکتب العربیه.

ابن منظور، محمد بن مکرم‏، (1414ق)، لسان العرب‏، چاپ سوم‏، بیروت: دار صادر.

ابوزهو، محمد محمد، (1404ق)، الحدیث و المحدثون، بیروت: دار الکتاب العربی.

ابوعبیده، معربن مثنی التیمی، (بیتا)، مجاز القرآن، قاهره: مکتبة الخانجی.

ازهرى، محمد بن احمد، (1421ق)، تهذیب اللغة، چاپ اول‏، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.

امانی چاکلی، بهرام، (1396ش)، «آسیبشناسی استشهادات معجم العین خلیل بن احمد فراهیدی (با رویکرد به شواهد شعری)»، فصلنامه ادب عربی، سال 9، شماره 1.

امینی نجفی، عبدالحسین، (1366ش)، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

امینی نجفی، عبدالحسین، (1374ش)، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

انباری، محمدبن قاسیم، (1989م)، غریب اللغه، بیروت: دارالفردوس.

اندلسی ابوحیان، محمدبن یوسف، (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق: محمد جمیل صدقی، بیروت: دار الفکر.

ایجی، عضدالدین عبدالرحمن بن احمد، (1997م)، المواقف، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، بیروت: دارالجیل.

بابایی، علی اکبر، عزیزیکیا، غلامعلی، روحانی راد، مجتبی، (1392ش)، روششناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

بخاری، عبدالله محمد بن اسماعیل، (بیتا)، صحیح البخاری، بیجا: بینا.

بغدادی، علاءالدین علی بن محمد بن ابراهیم، (1415ق)، تفسیر الخازن المسمس لباب التأویل فی معانی التنزیل، بیروت، دارالکتب العلمیه.

بغوی، حسین بن مسعود، (1420ق)، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

پیروزفر، سهیلا، (1391ش)، اسباب نزول و نقش آن در تفسیر قرآن، مشهد: به نشر.

ترمذی، (1431ق)، نوادر الأصول فی معرفه أحادیث الرسول(ص)، تحقیق: توفیق محمود تکمله، الطبعه الأولی، بیروت: نورالدین طالب.

تفتازانی، سعدالدین، (1409ق)، شرح المقاصد، قم: الشریف الرضی.

توحیدی، امیر، شریف، میرعماد، (1392ش)، «کاوشی در نقدهای علامه امینی بر ابن تیمیه»، سفینه، سال10، شماره 38.

حاکم نیشابوری، أبی عبدالله محمد بن عبدالله، (1420ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: مکتبة العصریه.

حسکانی، عبیدالله بن احمد، (1411ق)، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق: محمدباقر محمودی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.

دارمی سمرقندی، عبدالله بن عبدالرحمن، (1417ق)، سنن الدارمی، تحقیق: فواز احمد زمرلی و خالد السبع العلمیّ، الطبعه الثانیه، بیروت: دار الکتاب العربی.

دهلوی، صدر عالم، (بیتا)، معارج العلی فی مناقب المرتضی، بیجا: بینا.

زبیدى، محمد بن محمد، (1414ق)، تاج العروس‏ من جواهر القاموس، تحقیق: علی شیرى، چاپ اول‏، بیروت: دار الفکر.

زرقانى‏، محمد عبد العظیم، (بیتا)، مناهل العرفان فی علوم القرآن‏، بیجا: دار احیاء التراث العربى‏.

زرکشی، محمدبن عبدالله، (1410ق)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفه.

زمخشری، محمود بن عمر، (1407ق)، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.

سبحانی، جعفر، (1412ق)، اصول الحدیث و أحکامه فی علم الدرایه، قم: مؤسسه الإمام الصادق(ع).

سبکی، عبدالوهاب، (بیتا)، طبقات الشافعیه الکبری، بیجا: بینا.

سیوطى‏، جلال الدین، (1421ق)، الإتقان فی علوم القرآن‏، بیروت: دار الکتاب العربى‏.

شاکر، محمدکاظم، (1381ش)، روشهای تأویل قرآن: معناشناسی و روششناسی تأویل در سه حوزه روایی، باطنی و اصولی، قم: بوستان کتاب.

شهید ثانی، (1423ق)، الرعایه لحال البدایه فی علم الدرایه و البدایه فی علم الدرایه، تحقیق: مرکز الأبحاث و الدراسات الإسلامیه، قم: بوستان کتاب.

صفوری شافعی، عبدالرحمن، (1411ق)، نزهه المجالس و منتخب النفائس، الأزهر: مکتبه الأزهریه للتراث.

طباطبایی، محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبری، محب الدین احمد بن عبد الله، (1356ش)، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قاهره: مکتبة القدسی.

طبری، محب الدین احمد بن عبد الله، (1424ق)، الریاض النضره فی مناقب العشره، الطبعه الثانیه، بیروت: منشورات محمد علی بیضون.

عتر، نورالدین، (1412ق)، منهج النقد فی علوم الحدیث، بیروت: دارالفکر المعاصر.

عیاشی، محمدبن مسعود، (1380ق)، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه.

غروی نائینی، نهله، بهادری، آتنا، (1390ش)، «روششناسی نقد علامه امینی (ره) بر احادیث موضوعه»، مجله پژوهشهای قرآن و حدیث، سال 44، شماره 1.

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فراهیدى، خلیل بن احمد، (1409ق)، کتاب العین‏، قم: نشر هجرت‏.

قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.

مالکی، علی بن محمد بن احمد (الشهیر بإبن الصباغ)، (بیتا)، الفصول المهمّه فی معرفه أحوال الأئمه علیهم السلام، نجف: مطبعه العدل.

معارف، مجید، (1388ش)، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، تهران: کویر.

معرفت‏، محمد هادى، (1418ق)، التفسیر و المفسرون فی ثوبه قشیب، مشهد: الجامعة الرضویه للعلوم الاسلامیه‏.

موسوی مقدم، محمد، خورشید سوار، علی، (1396ش)، «ارزیابی نظریه اختلاط آیات مکی و مدنی در سورههای قرآن»، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال 14، شماره 4.

نجمی، محمد صادق، (1361ش)، سیری در صحیحین، تهران: شرکت افست سهامی عام.

یاقوت حموى، یاقوت بن عبدالله‏، (1995م)، معجم البلدان‏، بیروت: دار صادر.