تاریخ دریافت: 26 فروردین 1396،
تاریخ بازنگری: 29 مهر 1396،
تاریخ پذیرش: 18 دی 1396
چکیده
آیۀ 69 سورۀ احزاب مؤمنان را از تکرار آنچه موجب آزار موسی می‌شد، نهی می‌کند: «یا أَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَکُونُواْ کاَلَّذِینَ ءَاذَوْاْ مُوسىَ فَبرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُواْ وَ کاَنَ عِندَ اللَّهِ وَجِیهًا» با این حال آیه تصریحی راجع به مطالبی که برخی با گفتن آن موسی را می‌آزردند، ندارد و تنها به عبارت «مما قالوا» اکتفا شده است. منابع تفسیری چهار وجه را در این رابطه برشمردند: الف) تهمت قتل هارون؛ ب) انتساب مسائل غیر اخلاقی به وسیله قارون؛ ت) انتساب مشکل جسمی؛ ث) تهمت سحر و جادو. از سوی دیگر، بسیاری از مفسران معتقدند این آیه به برخی جریان‌سازی‌ها در پی ازدواج رسول خدا(ص) و همسر مطلقه زید بن حارثه اشاره دارد. به نظر میرسد، نخستین بار ساموئل گونتر وال در بازنویسی ترجمۀ آلمانی قرآن اثر بویزن، در یک پاورقی مناسب‌ترین وجه برای تفسیر این آیه را واقعۀ مطرح در سِفر اعداد: 12 دانسته که ماجرای اعتراض‌ها به ازدواج موسی و صفوره را شرح میدهد؛ چه اینکه براساس یک سنت کهن عبرانیان مجاز به ازدواج با اقوام دیگر نبودند و صفوره از مدیانی‌ها بود. آبراهام گایگر این کشف گونتر وال را اندکی بسط داد و از این طریق به ترجمه‌های آلمانی و عبری راه یافت. مقاله حاضر با تفصیل بیشتر، این موضوع را به عنوان یک تفسیر بینامتنی مورد بررسی قرار داده است.
Intertextual Exegises from the qurʿanic Vers 33: 69 According to German and Hebrew Translations
نویسندگان [English]
Heydar Eivazi
Ph.D. Student of Comparative Religious Studies, Dhar al-Hadith Institute of Qom
چکیده [English]
The vers 33: 69 forbids belivers from repeating what annoyed Moses:" Believers! Be not as those who slandered Moses, but Allah proved his innocence of that which they alleged, and he was well esteemed in Allah's sight". The verse did not specify how Jews harmed their prophet, so Muslim commentators mentioned four probability: (they said) 1. Moses has a defect in his body; 2. He killed his brother Aaron; 3. He has illegal sexual relation; 4. He is only a magician, not a prophet. On the other side, many commentators believe, the verse is about prophet's marriage with Zeinab that was mentioned before (36- 48). Thus, there is no exact and clear relation between main themes of the surah, especially the verse and those probabilities. Attention must be paid that one of the principle subjects in this surah is correcting the pre-Islamic traditions and here, lawful marriage with the divorced wife of a believer's stepsons. German Scholar in 19th, Günther Wahl, in his translation of the Qurʿan, under this verse referred to the book of Numbers, chapter 12; In light of this footnote we can achieve a real exegesis. In this chapter of the Torah, Miriam and Aaron spoke against Moses because of the Cushite woman whom he had married. According to an ancient tradition, the Hebrew was not allowed to marry with non- Hebrews and Zipporah belong to Midianites. This Article focuses on all interpretations on this verse, and finally I try to elaborate more on what Günther Wahl and later all Hebrew Qurʿan Translators referred to briefly and make it an intertextual exegesis
کلیدواژه‌ها [English]
The surah of the parties, Prophet Moses, Prophet Muhammad, the Prophet's marriages, intertextuality
مراجع
قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند (1418ق)، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
کتاب مقدس، ترجمۀ قدیم (چاپ سوم 2002)، لندن: انتشارات ایلام.
آلن، گراهام، (1385)، بینامتنیت، ترجمه: پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
ابن اثیر، عزالدین علی بن محمد الجزری، (1989)، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: دارالفکر.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، (1422ق)، زاد المسیر فی علم التفسیر، تحقیق: تحقیق عبدالرزاق مهدی، بیروت: دارالکتاب العربی.
ابن سعد، محمد بن سعد، (1993)، الطبقات الکبری، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن عبدالبر، ابوعمر یوسف بن عبدالله، (1992)، الاستیعاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل.
ابوحیان، محمد بن یوسف، (1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
ابوالسعود، محمد بن محمد، (1983)، تفسیر ابی السعود، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بخاری، محمد بن اسماعیل، (1427ق)، صحیح البخاری، ریاض: مکتبة الرشد.
بغوی، حسین بن مسعود، (1420ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بقاعی، ابراهیم بن عمر، (1427ق)، نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور، بیروت: دار الکتب العلمیه.
بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418ق)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
زمخشری، محمود، (1407ق)،الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتب العربی.
حئیم‌پور، مُشه، (1985)، میراث یهود، نیویورک: بروکلین، مؤسسه ملی توسعۀ تعلیم و تربیت یهودی.
حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی، (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دار الفکر.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
طباطبایی، محمد حسین، (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناسر خسرو.
طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
فخر رازی، محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فضل الله، محمدحسین، (1419ق)، من وحی القرآن، بیروت: دارالملاک.
قطب، سید، (1425ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
قمی، علی بن ابراهیم، (1363ش)، تفسیر القمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دارالکتاب.
قونوی، عصام الدین اسماعیل، (1422ق)، حاشیة القونوی علی تفسیر الإمام البیضاوی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
کاشانی، فتح الله، (1300ش)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
مسلم، ابن حجاج، (1412ق)، صحیح مسلم، بیروت: دار احیاء الکتب العربیة.
مراغی، احمد مصطفی، (بی‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر.
مقاتل بن سلیمان، (1423ق)، تفسیر مقاتل، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نسفی، عبدالله بن احمد، (1416ق)، مدارک التنزیل و حقایق التأویل، بیروت: دار النفائس.
ترجمه‌های آلمانی و عبری قرآن:
Boysen, Friedrich Eberhard, (1773), Der Koran, oder das Gesetz für die Moslemer, Halle.
Wahl, Samuel Friedrich Günther, (1828), Der Koran, oder das Gesetz für die Moslemer, Leipzig.
ابتدای صفحه